Zorientowanie na życie w sposób zgodny ze swoimi wartościami to oczekiwane efekty psychoterapii akceptacji i zaangażowania. Nazwa ta pochodzi od angielskiego Acceptance and Commitment Therapy. ACT jako jedno słowo oznacza „działać”, uczy też jak przyjmować nieprzyjemne i przyjemne myśli oraz doświadczenia.  

Czym jest terapia oparta na akceptacji i zaangażowaniu?

Psychoterapeutyczne podejście ACT jest to najpopularniejsza metoda psychoterapii spośród trzeciej fali nurtu behawioralnego, którą  Steven C. Hayes zaprezentował już w 1982 roku. 

Trudności w życiu codziennym według ACT wynikają z braku elastyczności psychologicznej. Podczas terapii opartej na tej teorii psychoterapeuta chce poznać emocje jakie towarzyszą różnym sytuacjom i jak wpływają one na przeżywanie doświadczeń. Ważna jest relacja między specjalistą a pacjentem oparta na wsparciu i partnerstwie. Terapeuta podczas sesji nie skupia się na etykietach, lecz poprzez przyjęte metody z uważnością podchodzi do każdej sytuacji i związanych z nimi decyzji.

Podczas terapii ACT ważne jest wykształcenie umiejętności akceptacji tego, co niezmienne oraz życia „tu i teraz”, czyli skupienie się na tym co obecne. Równie ważna jest praca nad otwartością na zmiany w podążaniu do osiągnięcia założonych celów, czyli wcześniej wspominana elastyczność psychologiczna. Emocje towarzyszące zmianom mogą być nacechowane pozytywnie, jak i wydawać się trudne. Istotna jest otwartość i praca nad tym, by w procesie defuzji poznawczej je doświadczać i akceptować.

„W życiu nie chodzi o to, by przeczekać burzę. Chodzi o to, żeby nauczyć się tańczyć w deszczu.” Steven D. Wolf

Podstawowe działania terapeutyczne w modelu ACT

Podczas terapii opartej na akceptacji i zaangażowaniu wypracowuje się elastyczność psychologiczną. Żeby ją osiągnąć psychoterapeuci wraz z pacjentami pracują w oparciu o podstawowe procesy, są nimi:

  1. AKCEPTACJA, za jej pośrednictwem uczymy się wykształcać w sobie gotowość na przyjmowanie i doświadczanie, zarówno emocji jak i myśli w takiej postaci, jakie są, bez walki z nimi i próby ich unikania.  
  2. DEFUZJA, czyli nauka dystansowania się od pojawiających się myśli oraz odczuć. Dzięki defuzji wykształcamy umiejętność oceny, skąd te uczucia i myśli mogą pochodzić, oraz z czego wynikać. Co ważne, proces ten nie wskazuje doświadczania emocji, lecz odcinanie się od nich.
  3. ŚWIADOMOŚĆ tego co dzieje się w danej chwili. Obserwujemy to, co dzieje się w umyśle i jakie sygnały daje nasze ciało.
  4. Ja jako KONTEKST, czyli nabywamy umiejętności oddzielenia „JA” od emocji i myśli docierających do naszego umysłu. Dzięki temu uczymy się także oceniać z pewnej odległości i różnych perspektyw naszych doświadczeń. 
  5. WARTOŚCI, a tak naprawdę określenie celów i podjęcie działań zgodnych z sobą. 
  6. ZAANGAŻOWANIE, które definiujemy często jako pracę, a jej efektem jest osiągnięcie założonych celów. 

Terapia ACT może być przeznaczona dla każdego

Dzięki terapii akceptacji i zaangażowania wykształca się umiejętność lepszego radzenia sobie w życiu, pomaga także w szerokim spektrum problemów psychologicznych, jak i w samorozwoju. Elastyczność metody ACT pozwala na jego zastosowanie w każdego rodzaju terapii, indywidualnej, par oraz grupowej. 

Przebieg terapii bazującej na akceptacji i zaangażowaniu

Podczas terapii ACT psychoterapeuta zwraca szczególną uwagę na emocje. Nie będzie oceniał ich subiektywnie, lecz to w jaki sposób są one odbierane. Jeśli przeżywanie pewnych emocji związane jest np. z efektem blokady, odrzuceniem uczuć lub skłonnością do powtarzających się działań to podczas terapii właśnie na nich skupi się specjalista. Podczas sesji terapeutycznych najważniejsza jest nauka, w jaki sposób dane emocje zostają odbierane przez umysł. Czy nauczenie się rozumienia emocji może być rozwiązaniem na problemy? Efekty terapii ACT wskazują, że tak. Ważna jest umiejętność przeżywania wszystkich emocji, dlatego podczas sesji wykształcenie umiejętności samodzielnej ich oceny, akceptacji oraz przeżywania w zgodzie z samym sobą są bardzo istotne. ACT wskazuje, że ucieczka od emocji i ich tłumienie również nie jest właściwym rozwiązaniem. 

W odróżnieniu od bardziej klasycznych metod terapeutycznych terapia akceptacji i zaangażowania skupia się na czasie teraźniejszym, ponieważ to obecne działania odpowiadają za upragnioną przyszłość. Natomiast przeszłość ACT traktuje jako coś, co jest niezmienne. Modyfikowalne jest jedynie podejście do postrzegania emocji, które kiedyś napłynęły.

Źródła:

Acceptance and Commitment Therapy and Contextual Behavioral Science: Examining the Progress of a Distinctive Model of Behavioral and Cognitive Therapy, S. C. Hayes i in., Behavior Therapy, 2013